Trochę tym wpisem przywołam wiosnę. Czas już by powoli do nas przyszła. Może tej wiosny też się zjawię w miejscu poniżej? To w końcu jedna z najbardziej turystycznych wsi Jury Krakowsko-Częstochowskiej, lecz niekoniecznie jeśli chodzi o walory widokowe (choć tych bez liku w krainie) co bardziej historyczne. Pałac w Złotym Potoku – tam dziś zawędrowałem.
Miejscowość leży tuż obok Janowa (powiat częstochowski), podupadłego jurajskiego miasteczka. Można tu dojechać drogą nr 46 od strony Częstochowy (potem skręcić w Janowie) lub nr 793 od strony Myszkowa. Dojeżdża tutaj też częstochowski PKS.
Na Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej, nie ma dużo pałaców (Złoty Potok, Koniecpol, Pilica, Szczekociny i parę dworków). Jeśli już są, to raczej niezagospodarowane i zniszczone. W końcu to region znany bardziej z zamków Szlaku Orlich Gniazd, co jednak nieco przyćmiewa inne zabytki kulturowe, pozostające w cieniu wielkich, zamkowych ruin.
Przykładowe zdjęcia ze Złotego Potoku
W spokojnych wodach parkowego stawu Irydion, przegląda się złotopotocki pałac.
Ptactwo wodne nie zainteresowane moją osobą.
Pałac w Złotym Potoku jest zachowany w nurcie architektury neoklasycystycznej. Nawiązuje do budowli starożytnych, modnej w polskiej (na terenie zaboru rosyjskiego) architekturze XIX wieku.
Typowy, 'sarmacki’ polski dwór, z ok. 1830 roku. Tutaj miał zamieszkiwać znany polski pisarz, Zygmunt Krasiński, latem 1857 roku. Dziś w budynku znajduje się regionalne Muzeum im. Z. Krasińskiego, które m.in. zebrało pokaźną kolekcję pamiątek po wieszczu oraz przedmioty dnia codziennego XIX wieku.
Pałac w Złotym Potoku – trochę historii
Mniej więcej w tym miejscu od wieków stała jedna ze strażnic pogranicznych Szlaku Orlich Gniazd. Jednak z niejasnych przyczyn z biegiem czasu stała się bezużyteczna. I tak w XIX wieku miały po niej zostać jedynie ruiny. To wtedy owe włości odkupił Wincenty Krasiński, polski hrabia, generał w służbie rosyjskiego caratu (był zwolennikiem opcji prorosyjskiej) a krótko także Namiestnik Królestwa Polskiego (czyli formalny przedstawiciel cara – podczas zaborów władca Rosji był automatycznie królem Polski – przyp. autora). Jednocześnie był ojcem znanego polskiego wieszcza – znakomitego pisarza doby romantyzmu – Zygmunta Krasińskiego (1812-59). Tutaj właśnie w Złotym Potoku, krótko istniało centrum majątku Krasińskich, włączając w to wybudowany w 1856 roku pałac.
W posiadłości przebywał także sam Zygmunt, choć bardzo krótko, bo tylko latem 1857 roku i to nie w samym pałacu a w już wcześniej stojącym w majątku dworku. Był typem 'wiecznego’ emigranta, będąc zazwyczaj skonfliktowanym z ojcem. Tak pod względami ideologicznymi (Zygmunt starał się kultywować polskość) a także życiowych celów (zajął się literaturą zamiast karierą wojskową tak jak chciał tego ojciec). W 1857 roku, po tragicznym dla niego zdarzeniu (nagła śmierć najmłodszej córki, 4-letniej Elżbiety) wyemigrował do Paryża, gdzie niebawem, trapiony licznymi schorzeniami, zmarł.
Z biegiem czasu pałac przypadł rodowi Raczyńskich, gdyż starsza córka Zygmunta Krasińskiego – Maria Beatrix, wyszła za mąż za hrabiego Aleksandra Raczyńskiego. Złotopotocki majątek znajdował się w rękach Raczyńskich do 1939 roku. Wtedy przejęli go Niemcy a następnie został znacjonalizowany w PRL.
Wędrujemy dalej – wieś
Brama prowadząca na południe z majątku złotopotockiego do wsi. Jak widać w miejsce dawnej, żeliwnej bramy wstawiono tandetną, blaszaną.
Schodzę ul. Klonową z parku pałacowego w dół, do wsi. W tle widać zalesione, jurajskie wzgórza, ciągnące się do Żarek. Wzgórza obfitują w skałki wapienne w tym słynne Diabelskie Skały oraz Bramę Twardowskiego. Wśród tych lasów znajdziemy też ruiny dwóch strażnic Szlaku Orlich Gniazd, z XIV w. – Ostrężnik i Przewodziszowice.
Kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela, jest jedną ze starszych parafii w okolicy (wiek XIV). Obecna świątynia częściowo pochodzi z XVI w. przy czym była jeszcze parokrotnie przebudowywana.
Stara chałupa przy złotopotockim rynku, z częściowo 'malowaną’ ścianą, z motywami roślinnymi.
Fragment wiejskiego rynku. Na nim m.in. odrestaurowana studnia oraz spiżowy monument dziewczyny, niosącej wodę w wiadrach.
Dość zaciszny to zakątek na wolne popołudnie. Wielka szkoda, że tutejszy pałac, jak wiele innych w regionie, nie jest stosownie zagospodarowany. Stoi w zasadzie pusty, a mógłby przyciągnąć więcej takich niedzielnych turystów jak ja.
Dodaj komentarz