Fajnie jest porobić zdjęcia naszych miejscowości czy krajobrazów nocą. Lecz co innego fotografia w głębi nocy a co innego wieczorem, tuż po zachodzie. To szczególna pora doby. Mieszają się wtedy różne źródła światła. Zarówno te sztuczne jak i ostatnie promienie Słońca. Wtedy zaczyna się tzw. niebieska godzina. To dobra pora na udane kadry. W dzisiejszym poście pokażę jak robić zdjęcia o niebieskiej godzinie.
Tego wieczoru, po wycieczce do Doliny Pałaców, zjeżdżałem dalej przez Jelenią Górę. Spore miasto (83 tys. mieszkańców) tuż u wrót Karkonoszy. Już zmierzchało tak więc musiałem skorzystać. Inaczej nie byłbym sobą. Fotografia ponad wszystko.
Niebieska godzina – co to jest ?
Fotograficzna niebieska godzina (zwana też błękitną) to taka pora doby już po zmierzchu lub przed świtem (wtedy gdy Słońce znajduje się nadal poniżej horyzontu ale dość blisko). Wówczas niebo przyjmuje charakterystyczny, mocny, niebieski kolor. Jeśli chodzi o wieczór, z jednej strony nie ma wtedy typowej, nocnej czerni. Z drugiej, zapalają się pierwsze światła miasta, które mieszają się subtelnie z ostatnimi promieniami światła naturalnego. Światło jest wtedy dostatecznie miękkie by uwydatnić szczegóły, zarówno w cieniach jak i światłach. Zdjęcia robione o niebieskiej godzinie dodatkowo mocniej oddziałują na widza bo operują silnym związkiem przeciwległych kolorów – żółci (zazwyczaj pochodzącej od świateł miasta) oraz niebieskiego (niebo).
Niebieska godzina to pewne przeciwieństwo złotej godziny, gdy Słońce znajduje się tuż nad horyzontem. To także przeciwieństwo fotografii typowo nocnej gdzie występują głębokie kontrasty tj. duże różnice pomiędzy sferą ciemną a światłami.
Niebieska godzina to taki skrót słowny jeśli chodzi o ramy czasowe. Faktycznie mamy do czynienia z kilkudziesięcioma albo nawet kilkunastoma minutami najciekawszego oświetlenia. Ten czas jest tym krótszy, im szybciej zapada zmrok – czyli zimą i jesienią (droga ostatnich promieni jest skrócona ze względu na pochylenie planety względem toru ekliptyki). Wpływ mają na to też warunki atmosferyczne, zwłaszcza stopień zachmurzenia oraz szerokość geograficzna na której się znajdujemy.
Akurat dziś miałem bezchmurną pogodę. Ponadto w ramach niebieskiej godziny zdążyłem zrobić zdjęcia tylko jednego miejsca – jeleniogórskiego Rynku. Zmiany w oświetleniu podczas zapadania zmroku są zazwyczaj dość dynamiczne, stąd mała ilość czasu. Warto do takich zdjęć stawić się wcześniej by sobie znaleźć odpowiednie miejscówki i ”zmierzyć” potencjalne kadry.
Jak robić zdjęcia o niebieskiej godzinie? – ogólnie o zasadach
Generalnie zdjęcia nocne warto wykonywać przy dodatniej ekspozycji ustawionej uprzednio w aparacie. Chyba, że mamy w kadrze jakieś silne źródło światła i boimy się przepalenia szczegółów w jego sąsiedztwie. Podczas niebieskiej godziny jesteśmy bardziej zdani na metodę prób i błędów. Jeśli zadamy za dużą ekspozycję o zbyt wczesnej porze, zdjęcie wyjdzie nienaturalnie jasne. Tymczasem za parę minut ta sama ekspozycja może się okazać optymalna.
Pozostałe wartości nastaw są te same niemal wszędzie w fotografii w terenie. Jeśli zależy nam na dużej ostrości, przesłonę trzeba ustawić do wyższej wartości (małego otworu względnego).
Do tego dochodzi czułość (iso), odpowiadająca za „wzbudzenie” ekspozycji. Logika podpowiada aby nocą ustawić ją do wysokich wartości (1000, 2000 iso etc). To broń obusieczna: wysoka czułość nie jest konieczna gdy stabilizujemy aparat (na statywie albo dowolnym innym, sztywnym obiekcie) a może nam popsuć zdjęcia gdy aparat nie pracuje efektywnie na wysokich wartościach. Wtedy można otrzymać tzw. szum elektroniczny na zdjęciu, który może być ciężki do usunięcia w postprocesie. Ja przyjąłem pierwszą taktykę: porządna stabilizacja i 200-400 iso.
Jest jeszcze sprawa balansu bieli, który poruszę w odrębnym akapicie.
Jeśli robimy większą ilość zdjęć, działamy wtedy pod pewną presją czasu. Nim przystąpię do fotografowania już wcześniej wiem mniej więcej w jakich miejscach będę stać. Najczęściej przed całościową pracą obchodzę sobie dane miejsce by je wybadać. Na spokojnie rozłożyłem statyw na około kwadrans przed przewidywanym tego dnia zachodem.
Dodatkowo logika podpowiada, że jeśli chcemy mieć w kadrze ciemnoniebieskie niebo, warto się przesuwać obiektyw zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Podczas wstępnej fazy zachodu, najszybciej czernieje przeciwległa, wschodnia część nieba. W zależności od pory roku, będzie to wschód, południowy-wschód lub północny-wschód.
Jak robić zdjęcia o niebieskiej godzinie? Przykłady
(kliknij by powiększyć zdjęcie)
Pierwsze zdjęcie zostało zrobione za wcześnie jak na niebieską godzinę: światło sztuczne jeszcze nie równoważy jasności dnia. Ekspozycja dla ukazania efektu to +1,0 – taka jaką miałem w dzień. Efekt widać – zdjęcie jest zbyt jasne. Dla porównania zdjęcie po prawej jest neutralne (0,0) – niebo wygląda naturalniej ale cienie jeszcze nie do końca.
Ogólnie wolę zdjęcia gdzie widać przejście tonalne wieczornego światła na niebie (od stłumionej bieli przez błękit po granat). Jeśli chcemy uchwycić efekt odwrotny tj. wypełnić niebo w miarę jednolitym kolorem najlepiej będzie się odwrócić maksymalnie plecami do Słońca.
f/13; +1,0; iso 200 Nikon D5100+Nikkor 10-24 mm
Wypełnijmy czymś to puste niebo. Na przykład podcieniem kamienicy.
Na jeleniogórskim Rynku stoi sobie jelonek – symbol miasta.
Kamienice były słabo doświetlone, zarówno przez sztuczne jak i naturalne światło. Mimo dodatniej ekspozycji (+1,0) i tak musiałem trochę rozjaśnić elewacje frontowe w programie graficznym.
Na niebie widać przejście od jasnych partii do tych ”nocnych”.
iso 200; f/13; +1,0
Porównania. Zdjęcie o zerowej ekspozycji, jakie wyszło z aparatu.
Tutaj ekspozycja +1,3. Podczas obróbki jeszcze miałem niezadowalająco głębokie cienie, toteż je nieco rozjaśniłem.
Jak robić zdjęcia o niebieskiej godzinie? – Balans bieli
Innym istotnym aspektem w fotografii w takich warunkach jest dobór balansu bieli. Ogólnie rzecz biorąc ten parametr jest odpowiedzialny za „widzenie” barw takimi jakie one są w rzeczywistości. Te, zachowują się diametralnie różnie gdy oświetlimy je różnymi typami świateł (o różnej długości fali elektromagnetycznej). Człowiek nie ma większego problemu z widzeniem barw bo ewolucyjnie jesteśmy przystosowani do w miarę jednorodnego postrzegania, ale nasze sprzęty już nie. Sprawa dodatkowo komplikuje się nocą, gdy do naszego aparatu dochodzą zupełnie różne źródła światła – białe ledy, żółte światło jarzeniowe albo ciepła czerwień płomieni.
Ogólna zasada mówi nam, że balans bieli ustawia się pod ten typ światła, którego mamy najwięcej w kadrze. W rzeczywistości ta zasada najlepiej działa w dzień, gdy mamy maksimum światła naturalnego. W nocy po prostu trzeba poznać otaczające nas oświetlenie i nieco poeksperymentować. Poniżej kilka zdjęć przedstawiających przesmyk pomiędzy budynkiem ratusza a kamienicą.
Jednym z typów światła w kadrze są żarowe latarnie. Gdybym ustawił BB (balans bieli) na nie (tj. tak aby powierzchnie najbliżej przez nie oświetlane były białe) to otrzymałbym efekt na lewo (2000 K). Gdyby to zrobić w przypadku chodnikowych ledów doświetlających figurę ścienną i mały fragment ściany, cienie dalej toną w kolorze niebieskim (2500 K).
Gdybym w ogóle nie patrzył się na światła a na obiekt oświetlany – otrzymałbym to po prawej. Tutaj większość kadru zajmuje ściana ratusza która faktycznie w świetle dziennym jest beżowa. Tyle, że rujnuje to nadal światła w pozostałej części zdjęcia (ponad 5000 K) a cały kadr jest mocno zaczerwieniony.
Ostatecznego efektu nadaję zawsze w obróbce zdjęcia na komputerze. Tam też manipuluję BB. Tam gdzie nie chcę zafarbów usuwam je na osobnych warstwach. Zdecydowałem się na pośrednią opcję 'ledową’ (do 3000 K), przy czym podczas obróbki nieco zdjąłem kolor niebieski ze ścian.
Ad vocem balansu bieli. Jeszcze jedna ogólna porada. Jeśli tylko macie możliwość fotografowania w formacie RAW, korzystajcie z tego. Trudne ekspozycyjne czy kolorystycznie zdjęcia można wtedy znacznie łatwiej uratować podczas obróbki na komputerze, niż gdyby to miał być JPEG.
Istnieją też techniki co do fotografii niełatwych oświetleniowo scenerii np. HDR, składanych z wielu zdjęć. Ale o nich kiedy indziej. Póki co zapraszam do innego postu mojego autorstwa:
Fascynujące! A efekty piękne. Pewnie takich nigdy sama nie uzyskam, ale z przyjemnością oglądam.
Dziękuję. Kwestia nauki 🙂
Podziwiam te piekne zdjęcia wykonane nocą. Sama jestem daleka od tworzenia takiego piękna mimo że lubię robić zdjęcia.
pozdrawiam
Trochę lepszy sprzęt niż kiepski i sporo nauki.
Wszystko jest do zrobienia w Lightroomie. Lepiej zrobić za ciemne zdjęcie niż prześwietlone w takim wypadku. Z cieni zawsze da się coś wyciągnąć, a jak się przepali, to już szczegóły uciekną. Statyw o tej godzinie to podstawa. Wysokie ISO nawet w najlepszym aparacie psuje efekt. Więc statyw i długa ekspozycja. Nie ma cudów. Zresztą mnie najbardziej bawi etap postprodukcji. Nawet pozornie do niczego się nie nadające zdjęcie można wyciągnąć za pomocą odpowiedniego oprogramowania.
Zgadza się, jeśli mamy niezbędną wiedzę to dużo można zdziałać w programie. Jednak uważam, że nie da się grzebać przy zdjęciu w nieskończoność – to co tylko da się zrobić dobrze podczas samego procesu fotografowania, trzeba zrobić jak najlepiej. Wtedy chociażby jest mniej poprawek.