Przyroda buduje rozmaite struktury geologiczne, w tym całe zgrupowania skał, często o fantazyjnych kształtach. Te od dawna zawsze działały na ludzką wyobraźnię. Takie jest właśnie skamieniałe miasto w Ciężkowicach.
Ciężkowice to małe miasteczko (2 tys. mieszkańców) w powiecie tarnowskim, przy szosie z Tarnowa w kierunku Nowego Sącza. Geograficznie to Pogórze Ciężkowickie.
Formalnie na miejscu zobaczymy rezerwat przyrody nieożywionej, potocznie zwany skalnym miastem. Liczy sobie ok. 15 ha powierzchni i biegnie tędy niebieski szlak turystyczny. Wzdłuż niego zobaczymy to co najistotniejsze – masę skał o nietypowych kształtach.
Skamieniałe miasto – podania i legendy
Jeśli chodzi o podania ludowe, najczęściej ukazują nam miasteczko, które w ciągu dosłownie chwili uległo przeistoczeniu się w skały – wraz z ludźmi. Legendy ukazują to nam jako rodzaj kary boskiej. Przyczyną miało być niegodziwe życie, prowadzone przez tutejszych mieszkańców – bezbożnictwo, rozpusta, materializm, rabunki etc. W zależności od legendy z którą się zetkniemy, mamy do czynienia ze zbiorowością jak i poszczególnymi jednostkami.
Najczęściej w starych przekazach znajdziemy tą o despotycznym władcy ciężkowickim. Choć to miał być rycerz miał zasłużony, to jednocześnie bardzo surowy dla swoich poddanych. A do tego prowadzący bezbożny i hulaszczy tryb życia. W międzyczasie od jego tyranii uwolniła się jego żona, która wolała wybrać śmierć niż trwanie u jego boku. Władca nie umiejąc znaleźć godnej następczyni w końcu postanowił, że ożeni się siłą, z własną córką. Tego było już za wiele. Dziewoja wybłagała ratunek do Boga. I tak w dzień ślubu, którego udzielił miejscowy, przekupny ksiądz, Stwórca posłał tysiące błyskawic, które zamieniły miasto w zimne kamienie.
Gdy będziemy wędrować przez skamieniałe miasto, natrafimy na skałki, które kiedyś miały tworzyć miasteczko m.in. kościół czy ratusz. Według legend także postaci urzędujące w tych obiektach, nie były uczciwe wobec Boga, na tyle by uchronić się przez karą ostateczną.
Skamieniałe Miasto – zdjęcia
Widok ze Skamieniałego Miasta na to bardziej ”żywe”. Obecnie teren Skamieniałego Miasta, to obszar rezerwatu przyrodniczo – geologicznego o powierzchni 15 ha. Jest położony na górze Skała (367 m.n.p.m), zaledwie 800 metrów od Rynku.
Pierwsza znacząca skała od strony wejścia z ul. Tysiąclecia. To Skałka z Krzyżem. Według jednej z legend jest to zamieniony kościół wraz z miejscowym proboszczem w środku. Miała to być kara boska, za rzekomy hazard księdza z samym czartem. Potem wielokrotnie miał tu przesiadywać ów diabeł i rzucać kamieniami w mieszkańców poniżej. Miało to zostać ukrócone poprzez umieszczenie na szczycie skały żelaznego krzyża, którego złe moce przeraźliwie się bały.
Widok ze Skamieniałego Miasta w kierunku Beskidu Niskiego.
Kolejny istotny punkt to skała zwana Cyganką. W rzeczywistości ma tu spoczywać czarownica, która zaatakowała swego czasu i zbezcześciła Najświętszy Sakrament, księdzu który wędrował z ostatnią posługą. Za karę Bóg w moment obrócił ją w skałę.
Baszta Paderewskiego wg legendy miała być jedną ze strażnic dawnego miasta. W czasach nam bliższych została symbolicznie nadana wielkiemu mistrzowi tej okolicy – kompozytorowi Ignacemu Paderewskiemu. Kiedyś posiadał rozległy majątek w sąsiedniej wsi – Kąśnej Dolnej.
Ciężkowickie skałki to fajne miejsce na spacery także dla mieszkańców okolicy.
Jak widać w rezerwacie spotkamy też tablice informacyjne a całość spina niebieski szlak turystyczny.
W tle widać kolejną skałę – Pustelnię. Według legendy tutaj miał zamieszkiwać pewien starzec, jeden z niewielu prawilnych i niezwykle pobożnych mieszkańców osady. Został ostrzeżony przez bliżej nieokreślonego przybysza z zewnątrz, by opuścił miasto jeszcze tej nocy. Ten posłuchał. Faktycznie, następnego dnia zastał już tu same, nagie skały.
Idę dalej. Przeciskam się przez Lisi Wąwóz.
Kolejna istotna skała w układance. To Borsuk, którego głowa wystaje na szczycie po lewej. Tak naprawdę ta legendarna nazwa odnosi się do miejscowego rycerza, który został zamieniony w skałę za swe skąpstwo. Próżny, zamiast walczyć w imię króla i Boga, miał całymi dniami pilnować swojego skarbu, nie opuszczając swej nory, niczym borsuk.
Znajduję się w okolicy gdzie występuje szczególne nagromadzenie skał. Są to grupy Borsuka, Piekiełka i pojedyncze ostańce (np. skałka Orzeł). Naturalne schody na zboczu tworzy gąszcz korzeni.
Zespół skał zwane Piekiełkiem. Zawdzięczają swoją nazwę pomarańczowemu odcieniowi niektórych skał i symbolizują wrota do piekieł, wraz z dobywającymi się językami ognia. Dziś wiemy, że jest to wynik przemian geologicznych.
Szosa nr 977 w kierunku Tarnowa. Tu można zostawić samochód i wejść do rezerwatu. Wejście znajduje się pomiędzy wiatą a przydrożną knajpą.
Widok w kierunku Nowego Sącza. Centralnie, zaraz obok drogi, widoczna inna skałka – Czarownica.
Skała Grunwald – największa w całym rezerwacie i położona tuż obok parkingu. Pierwotnie legenda związała ją z piekłem, gdyż uznawano, że widoczna centralnie szczelina to wejście po ukryte skarby. Tych jednak nigdy nie sięgnięto. Za każdym razem śmiałek tam wchodzący zostawał strącony w czeluści ziemi.
Ponieważ skała jest najbardziej eksponowaną z całego zespołu, w 1910 roku wybrano ją na miejsce wmurowania pamiątkowej tablicy, w 500-letnią rocznicę Bitwy pod Grunwaldem. Ufundował ją – jakżeby inaczej – Ignacy Paderewski, właściciel miejscowego majątku.
Ciężkowice – miasteczko
Warto wejść do samego miasteczka. W sporej mierze zachowało swój galicyjski klimat. Przywilej lokacyjny uzyskało w 1348 roku.
Ciężkowicki ratusz jest dość typowy dla małych miasteczek Pogórza Karpackiego. Parterowy z malutką wieżą zegarową, bez wyraźnych cech stylowych. Obecny oddano do użytku w 1836 roku. Mieści się tu m.in. biblioteka miejska oraz punkt informacji turystycznej.
Postacią nierozerwalnie związaną z okolicą jest kompozytor Ignacy Paderewski, który okresowo mieszkał i tworzył w pałacu w pobliskiej Kąśnej Dolnej. Na rynku ciężkowickim znajdziemy jego pomnik.
Na placu stoi inny ślad po polskim kompozytorze. To ufundowana przez niego kaplica św. Floriana, z okazji powstania ciężkowickiej straży ogniowej, w 1895 roku.
Przedwojenna zabudowa rynku. Jak widać po różnicach w terenie, tutejszy plac (jak i całe miasteczko) jest położony na zboczu góry Skała.
Ulica św. Andrzeja, w głębi kościół parafialny oraz schronisko młodzieżowe (piętrowa kamienica).
Miejscowy kościół p.w. św. Andrzeja ma status sanktuarium. W XVII wieku do parafii miał trafić wprost od papiestwa, obraz Pana Jezusa Miłosiernego, słynący łaskami i uzdrowieniami. Przejściowo w XVIII wieku obraz znajdował się w jednym z kościołów krakowskich. Miał trafić z powrotem do Ciężkowic, gdy te zaczęły nękać nieszczęścia.
Obecny ciężkowicki kościół oddano do użytku w 1903 roku. Powstał w miejscu starego, częściowo zniszczonego pożarem w Boże Narodzenie 1830 roku. Zewnątrz dostał wystrój neogotycki, co widać na zdjęciach.
Jeśli lubicie jak ja, małe miasteczka oraz podania z nimi związane, zapraszam do innego mojego postu:
No proszę – jest nowość. Kiedy byłam w Ciężkowicach, jeszcze nie było pomnika Paderewskiego.
Ale zapchanie rynku autami bez zmian.
Podobnie zapchane są boczne ulice.
Piękne zdjęcia i piękne miejsce. Za to legenda okrutna. Ponieważ w każdej legendzie jest trochę prawdy, czy szukałeś może jej źródeł? Może w przeszłości wydarzyło się coś, co spowodowało, że ta legenda powstała? A ż sama mam ochotę tam pojechać i sprawdzić.
Nic takiego nie znalazłem. Prawdopodobnie jest to związane z rządami bliżej nieokreślonego, choć okrutnego właściciela miasta, który wyjątkowo zapadł w zbiorową pamięć. Gdzieś czytałem, że ludność powiązała koniec tego strasznego miasta z pożarem, wywołanego piorunem, w wyniku którego miał być zniszczony kamienny dwór (musiałbym poszukać źródła).
Klątwy często są faktem (np. Bytom na Śląsku przeklęty przez papieża Innocentego), które potem się powszechnie wiązało z najbliższymi kataklizmami, upadkiem (np. zalanie kopalń srebra wokół Bytomia po klątwie). Lecz o Ciężkowicach nie znalazłem wiele.
Bardzo to ciekawe, właśnie o takie nawiązania do historycznej przeszłości, jak piszesz, mi chodziło. Dziękuję 🙂 A czy ta klątwa była kiedyś przez któregoś z papieży zdjęta?
Musiałbym poszukać w bibliotece, bo w necie roi się od różnych wersji, który papież miał to zdjąć, łącznie z JP II. Ale to jak wyzdrowieję.