Pośród mazurskich pól i jezior tkwi mała wieś Bezławki. A w niej jeszcze mniejszy kościół. Gdy jednak przyjrzymy się bliżej historii tego miejsca to jednak zobaczymy tutaj nie tylko sacrum ale też jeden z lepiej zachowanych w Polsce zamków komornickich. Czy tak naprawdę rzeczony kościół jest tym za co się ”podaje”? Nie bez przyczyny określiłem go jako zamek w Bezławkach.
Surowa, zwarta bryła czy gotyckie detale jak choćby sterczyny w szczycie budowli – to może przywodzić nam na myśl zarówno zamek jak i kościół. Tym bardziej na terenie niegdyś zarządzanym przez Państwo Krzyżackie. Oba typy budowli często pełniły rolę obronną, wzajemnie się uzupełniając. Kościół w Bezławkach jest inny.
Pierwotnie był to zamek krzyżacki. Dość mały, zważywszy na fakt, że jego rdzeń stanowił wyłącznie do dziś przetrwały budynek. Ma to swoje uzasadnienie. To zameczek dawniej należący do komornika, który w imieniu okręgowego prokuratora, zarządzał lokalnymi dobrami Zakonu Krzyżackiego. Pierwotnie obok właściwych siedzib okręgów administracyjnych (np. zamki w Reszlu, Lidzbarku Warmińskim czy Olsztynie), powstało szereg takich lokalnych warowni. Bezławki leżą współcześnie w powiecie kętrzyńskim i także w tej okolicy wznosi się sporo takich artefaktów – zamkami komornickimi były też w okolicy, w Barcianach (zachowany) i Szestnie (resztki ruin).
Takie wiejskie strażnice uzupełniały całą sieć obronną państwa. Mimo swoich stosunkowo niedużych rozmiarów były nierzadko ważnymi punktami oporu oraz bazami wypadowymi do dalszej ekspansji. Ten w Bezławkach jest czytelny do dziś. Główna bryła oraz resztki masywnych murów wokół dziedzińca, w który były wkomponowane baszty łupinowe – czyli otwarte od strony dziedzińca. Całość wzniesiono przed 1400 rokiem na wzgórzu, ponad doliną rzeczki Dajny.
Jak to zameczek przerobiono na kościół
Zamek w Bezławkach bardzo szybko popadł w niełaskę jako punkt obronny. Po 1422 roku został opuszczony a więc po Pokoju w Mielnie, gdzie Krzyżacy zrzekli się praw do Żmudzi. Dalsza ekspansja na wschód stała się bezcelowa.
W 1513 roku we wsi spalił się drewniany kościół, którego postanowiono nie odbudowywać. Msze przeniesiono do kaplicy zamkowej, by z czasem konsekwentnie przekształcać obiekt do nowej, sakralnej funkcji. Zniesiono stare sklepienia a dotychczas 3-kondygnacyjny budynek stał się w całości ”pusty”. W XVIII wieku od strony południowej ściany szczytowej dobudowano masywną wieżę a w XIX – zakrystię (strona północna) i kruchtę (od strony wschodniej). Dawny dziedziniec zamieniono w cmentarz, z czasem powiększony poza obwód częściowo rozebranych murów obronnych. Przez większość okresu (1583-1984) obiekt stanowił zbór protestancki. Obecnie odprawia się tu okazjonalnie msze katolickie. Stanowi filię parafii w pobliskim Wilkowie.
Kościół – zamek w Bezławkach – zdjęcia
Wejście na cmentarz przykościelny, wybite w średniowiecznym murze.
Widok z boku – widać wieżę i kruchtę.
Ogólny widok na kościół. Robiąc to zdjęcia stałem we wnętrzu dawnej baszty.
Resztki protestanckiego cmentarza, w tle domy Bezławek.
W ścianie szczytowej, tak głównego korpusu jak i zakrystii, dominują wystające sterczyny.
Obok kościoła stoi taka chałupa z minionej epoki.
Ogólny widok z wjazdu od strony Świętej Lipki.
Na sam koniec wyszło jeszcze Słońce.
Kiedyś już poruszyłem temat zamku, który przetrwał tylko szczątkowo. Zobaczcie tu:
Dodaj komentarz